१३ औं दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग) प्रतियोगिता अन्तर्गत महिला भारोत्तोलन खेलाडी सञ्जु चौधरीले स्वर्ण पदक जितेको खबर सुन्दा बाँके राप्तीसोनारी गाउँपालिका–१ बैरियाका तेजबहादुर सुवेदीलाई आफैले स्वर्ण जिते झै लाग्यो । एउटा खेलाडीको नाताले मात्र होइन् सुवेदी भन्छन्,‘आफ्नै गाउँपालिका त्यो पनि छिमेकी गाउँकी चेलीले अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिताको उपाधि उचल्दा गर्भले छाती नफुलिने कुरै भएन् ।’ सुवेदी राष्ट्रिय भलिबल खेलाडी हुन् । भारोत्तोलना उपाधि उचाल्ने चेली बैजापुरकी हुन् । कुसुमेश्वर माविमा शिक्षक छँदा सुवेदीले विद्यालयलाई ६ पटक वीरेन्द्र रनिङ शिल्डको उपाधि दिलाए । पूर्व खेल शिक्षक सुवेदी त्यतिबेलै वीरेन्द्र शिल्ड प्रतियोगितामा बैजापुरबाट प्रतिनिधित्व गर्ने सञ्जुको खेल कौशलबाट प्रभावित थिए । उनी सम्झन्छन्,‘सञ्जु त्यतिबेला एथ्लेटिक्सकी खेलाडी थिइन् । एथ्लेटिक्समा उनले थुप्रै उपाधि जितिन् । निकै बलियो थिइन् । पछि उनले ट्रयाक चेन्ज गरिन र भारोत्तोलन खेलाडीबाट आफ्नो नाममात्र नभएर बाँके र देशलाई नै अन्तर्राष्ट्रिय भूमिमा चिनाउन सफल भइन् ।’
बैजापुरकै बालकृष्ण चौधरीको कीर्तिमानी अहिलेसम्म कसैले तोड्न सकेको छैन । हाइजम्पमा चौधरीको कीर्तिमानी लोभलाग्दो छ । सञ्जु त खेल मैदानमै छिन् तर बालकृष्ण भने अहिले मैदान छाडिसकेका छन् । पूर्णिमा खड्का र विष्णा कुमाल पछिल्लो पुस्तामा चर्चामा छन् । विष्णा खेलकुदबाटै नेपाल पुलिस क्लबमा अनुबन्धन भइसकेकी छिन् । राप्तीसोनारी–१ कुसुमकी विष्णा ८ सय र १५ सय मिटर दौडमा र सौरीकी पूर्णिमा ४ सय र ८ सय मिटर दौडमा जिल्लाकै उत्कृष्ट हुन् । पूर्णिमाले त राष्ट्रिय प्रतियोगितामै स्पर्धा गरिसकेकी छिन् । राप्तीसोनारी खेलकुदको ‘पकेट क्षेत्र’ भएको सुवेदी बताउँछन् । ‘प्रशिक्षण, खेल सामग्री र मैदानको अभावकाबीच खेलाडीको एक्लो प्रयासले खेलकुदका क्षेत्रबाट नेपालको झण्डा अन्तर्राष्ट्रिय मैदानमा फहराउनु चानचुने कुरा होइ्न,’ सुवेदी भन्छन् ।
राप्तीसोनारी गाउँपालिका खेलकुदको उर्वरभूमि हो । रनिङ सिल्ड प्रतियोगितामा रमा भण्डारी र तुलसा खड्काको कुनैबेला जिल्लामा दब्दबा नै थियो । भलिबलमा भण्डारी र खड्काले तात्कालीन मध्यपश्चिमबाट राष्ट्रिय प्रतियोगिताका लागि धेरैपटक प्रतिनिधित्व गरेको स्मरण गर्दै क्षेत्रीय खेलकुद विकास समिति प्रदेश ५ का पूर्वउपाध्यक्ष नरेन्द्र थापाले भने,‘राप्तीसोनारीले धेरै खेलाडी जन्माएको छ ।’ रितेश खड्का ए डिभिजन क्लवबाट फुटबल खेलिसकेका खेलाडी हुन् । उनी पनि राप्तीसोनारी स्थित फत्तेपुरका हुन् । राप्तीसोनारीमा पनि फत्तेपुर, बिनौना, बैजापुर, कचनापुर र कसुम बैरियाबाट धेरै खेलाडी उत्पादन भएका छन् । ‘खेलकुदको ठूलो सम्भावना छ, पूर्व खेल शिक्षक सुवेदी भन्छन्,‘त्यहीँ अनुसार स्थानीय सरकारले लगानी बढाउनु प¥यो र खेलकुदका विभागहरूलाई चलाएमान गराउनु प¥यो ।’
खेलाडी उत्पादनको सबैभन्दा ठूलो पक्ष भनेकै खेल सामग्री, मैदान र प्रशिक्षकको सहज उपलब्धता हो । विगतका वर्षभन्दा खेलकुदप्रतिको बुझाइ केही हदसम्म फराकिलो भएको छ । जुन पक्षलाई हुनु पर्ने हो, त्यो पक्षलाई भने अझै हुन सकेको छैन । स्थानीय सरकारले अब विद्यालयदेखि नै खेल गतिविधि बढाउन जरुरी छ, पूर्वउपाध्यक्ष थापाले भने,‘त्यसको लागि विद्यालयमा खेल शिक्षक राख्नु प¥यो । खेलकुद सामग्री र मैदानको व्यवस्थापन गर्नु प¥यो । खेलाडीलाई खेलकुदमा सम्भावना देखायो भने न, खेलाडी खेलकुदप्रति प्रेरित हुने हो, न कसरी खेलाडी उत्साही हुन्छन् ?’ थापाको भनाइमा राप्तीसोनारी गाउँपालिका वडा नं. ६ का वडाअध्यक्ष जनक चौधरी पनि सहमत छन् । ‘जबसम्म खेलकुदका गतिविधिहरू चलाएमान बनाउन सकिँदैन तबसम्म न खेलकुदको विकास हुन्छ न त खेलाडीको । उनले भने,‘ त्यसैले वडाले ‘वडाकप’को तयारी गरेको छ ।’ वडा नं. ६ मात्र होइन राप्तीसोनारी गाउँपालिकाका अधिकांश वडाहरूले खेलकुद क्षेत्रको बजेट विनियोजन गरेर खेलकुद गतिविधिहरूलाई सक्रिय बनाउँदै लगेका छन् । स्थानीय क्लब तथा समूहसँग सहकार्य गरेर उनीहरूले खेलकुदका गतिविधिहरू बढाउँदै लगेको गाउँपालिकाका खेलकुद तथा शिक्षा विकास शाखा प्रमुख जीवन न्यौपानेले बताए ।
गाउँपालिकाले चालू आर्थिक वर्षमा बाह्रौं राष्ट्रपति कप रनिङ शिल्ड छनोट प्रतियोगिता तथा दोस्रो गाउँपालिका स्तरीय अध्यक्ष कप रनिङ शिल्ड प्रतियोगिता ग¥यो । गत पुस २५–२७ सम्म वडा नम्बर ८ बालापुरमा भएको प्रतियोगितामा आधारभूत तहका ३७ वटा र माध्यामिक तहका २१ वटा विद्यालयले सहभागिता जनाए । कूल ६ लाख ५५ हजार रूपैयाँमा सम्पन्न भएको उक्त प्रतियोगिताका लागि गाउँपालिकाले ४ लाख बजेट उपलब्ध गराएको थियो । अन्य रकम भने वडा नं. २, ८ र ९ ले प्रदान गरेका थिए । खेलकुद स्वास्थ्यसँग पनि जोडिएकाले पालिकाले खेलक्षेत्रलाई प्राथमिकतामा राख्दै गएको गाउँपालिकाका अध्यक्ष लाहुराम थारुले बताए । पालिकाले चालू आर्थिक वर्षका लागि गाउँपालिकाले २२ लाख बजेट विनियोजन गरेको थियो । उक्त बजेटबाट ९ वटा वडालाई दुई÷दुई लाखका दरले १८ लाख वडालाई र ४ लाख राष्ट्रपति कप रनिङ शिल्ड छनोट प्रतियोगिता तथा दोस्रो गाउँपालिका स्तरीय अध्यक्ष कप रनिङ शिल्ड प्रतियोगिताका लागि खर्च गरिएको छ । ‘खेलकुदका गतिविधिहरू ग्रामीण क्षेत्रमा चलायमान होस् भनेर वडामै हामीले बजेट दिएका छौं,’ गाउँपालिकाका अध्यक्ष थारुले भने,‘खेलकुदको खस्कँदो साख जोगाउन ठोस योजना र कार्यक्रम ल्याउन जरुरी छ, त्यसका लागि पालिका प्रतिबद्ध छ ।’
